معیارهای ارزیابی مدیران عالی از دیدگاه امیرالمومنین علی علیه السلام

ارزشیابی کارکنان و بررسی رفتارها و قابلیت های کارکنان از وظایف اصلی مدیران است. با آگاه نمودن کارکنان از عملکرد آنان، زمینه پرورش آن ها فراهم شده و آن ها آگاهانه تلاش در جهت جایگزین ساختن رفتارهای مناسب و حذف رفتارهای منفی و غیر اثربخش خواهند داشت و این امر نه تنها کارایی کارکنان را موجب خواهد شد، بلکه موجب اثربخشی سازمان نیز می گردد. با عنایت به اهمیت این موضوع از منظر اسلام، در این تحقیق نگارنده به استخراج دیدگاه اسلام در خصوص معیارهای ارزیابی مدیران با بررسی سیره امیرالمومنین علی علیه السلام پرداخته است. با توجه به اینکه اولین گام اساسی در راستای شناسایی و اجرای نظام ارزیابی، شناسایی معیارهاست، موضوع تحقیق محدود به شناسایی معیارها شده است. ضمن آن که مهمترین سطح سازمان برای ارزیابی، سطح مدیران عالی است و در این تحقیق افرادی که مستقیماً زیر نظر امیرالمومنین در اداره حکومت اسلامی نقش داشتند مدیران عالی منظور شده اند. سوال اصلی تحقیق این است که "معیارهای ارزیابی مدیران عالی از منظر امیرالمومنین علی علیه السلام چیست؟" لکن این تحقیق به دلیل داشتن موضوع اکتشافی، فاقد فرضیه می باشد. همچنین با توجه به اینکه موضوع میان رشته ای بوده و لازم است از منابع مدیریت و منابع تاریخی و سیره ای اسلامی استفاده شود، روش انجام تحقیق پیماشی از نوع کتابخانه ای در نظر گرفته شده است. پس از انجام تحقیق با بررسی سیره حکومتی آن امام همام، معیارهای ارزیابی در دو دسته کلی «ویژگیهای شخصیتی» و «ویژگیهای مدیریتی» استخراج که هر دسته ویژگی شامل سه گروه «معیارهای تخصصی»، «معیارهای اخلاقی» و «معیارهای ارزشی» می باشد. در مجموع 23 معیار ذیل 6 بخش حاصل شده است که تقوا، علم و دانش، صبر، مردم داری و ولایت مداری از آن جمله است. در کنار معیارهای ارزیابی، برخی خصوصیات نظام ارزیابی و برخی ویژگیهای بازخور بعد از ارزیابی حاصل گردیده که به منظور استفاده دیگر محققان ذکر شده است. واژگان کلیدی: مدیریت، مدیریت اسلامی، مدیران عالی، مدیریت منابع انسانی، ارزیابی عملکرد